Kategoriarkiv: Språk

Kjenner du att at døra er att?

I dag skal me sjå litt meir på rettskriving att, og temaet er skilnaden mellom att og at. Desse blandar eg ofte sjølv. Ikkje fordi eg ikkje veit kva som er skilnaden på dei, men fordi fingrane mine har så utruleg lyst til å skriva to t-ar kvar gong. Difor dukkar denne feilen stadig opp hjå meg dersom eg skriv noko kjapt.

Likevel er nok ikkje dette hovudgrunnen til at folk flest blandar desse to orda. Ofte er ein ikkje klar over skilnaden.

Bilete av stammen på eit stort tre og eit bilete av ei raud, gamal dør med eit glas der ein ser refleksjonen av fotaografen.
Eit noko skummelt sjølvportrett i ei stengd gamal dør, og eit tre. Begge frå ein tur til Bømlo i haust.

Første del: at

At, med ein t, er ein subjunksjon og kjenneteiknar ei leddsetning. Dessutan signaliserer at at leddsetninga tilhøyrer heilsetninga sitt verbal. I staden for denne setninga kan du altså skriva: At signaliserer det, og du ser at alt som står i leddsetninga heng saman med «signaliserer» i heilsetninga.

Du kan også nytta det på slutten av tilrop – som til dømes «Dei er så fine at!», i byrjinga av utrop: «At du vågar!», og i årsakssamanheng – «Eg er sint for at bussen var sein».

Moro?

No tenkjer eg du vart klokare, og er glad for at eg tok meg tid til å forklara dette så godt? Nei?! Eg lovar at neste del vert litt enklare.

Siste del: att

Att, med to t-ar, er eit adverb. Det seier noko om verb, adjektiv, setningar og verbfrasar. Du nyttar att når du meiner igjen, tilbake eller bak. Døme på dette er: Jakka var att fram (bak fram), Han reiste att og fram (fram og tilbake), Eg kom heim att (igjen).

Dersom du er usikker på om du skal velja att eller at, kan du sjekka om du kan byta ordet ut med eit av dei over. Då skal du nytta att med to t-ar. Om du ikkje kan byta det vekk, skal du velja at, med ein t.

Heilt til slutt

Eg håpar temaet er litt klårare for deg no, og at du hadde nytte av innlegget mitt. I så tilfelle er det supert om du trykkjer på like- eller deleknappen under, eller legg att ein kommentar til meg. Då vert eg veldig glad!

Me snakkast!

Klem,

Rønnaug

Har du nokon gong vorte kalla for eit epletre?

Dagens innlegg er ei lita forlenging av det førre innlegget (som du finn her). Der tok eg føre meg at ordet apal tyder epletre. Eg voks opp i eit jordbruksområde, der me nytta skjellsord som eg trur er heller uvanlege i andre sirklar.

Skjellsord i rurale strok

Når nokon var dumme mot oss hagla det ofte med ord som geit, kyr og merr (om det var snakk om ei jente) eller sau, oksestut osv (om det var ein gut). Eg kan ikkje hugsa at me assosierte desse skjellsorda på nokon måte med dyra me hadde med å gjera til dagen. Alle var me utruleg glad i dei.

I tider der eg har drista meg ut i verda har eg fått kommentarar som «Vi pleier ikke kalle hverandre for ku og sånt…»

…Neivel…

To bilete av ein liten dam med eit tunt lag med is på., og eit bilete av eit epletre.
November!

Kultursjokk

Grunnen til at dette heng saman med førre innlegg er at i ungdomstida gjorde apalen sitt inntog som skjellsord. Det er mange «bygutar» (som regel fjøringar eller kaupingar) som litt forfjamsa har spurt «Kvifor kalla han meg ein apal? Kva er det for noko??»

Ingen av dei har vorte særleg mykje klokare av å få vita at «Eh…nei…det er no eit epletre då…»

Fordi du er ubrukeleg

I den tida høyrde eg at apal vart brukt om eit gamalt epletre, som ikkje hadde frukt meir, og som difor var ubrukeleg. Dersom nokon kalla deg ein apal (dette var mynta på gutar), skein det gjennom at vedkomande meinte at du var ubrukeleg.

Eg trur kanskje at det eventuelt var ein lokal definisjon, for eg finn ikkje noko anna om apal enn at det er eit epletre. Som sagt, voks eg opp ein del meter over havet, og der var nok dei fleste epletrea ubrukelege uansett, sidan vekstsesongen vert så kort.

Saftkokar

Eit anna hyppig nytta skjellsord, og som ikkje var særleg lokalt, var saftkokar. Ekstra moro var det dersom han som vart kalla det faktisk jobba på Lerum…

Heilt til slutt

Takk for at du var innom bloggen min i dag! Dersom du likte innlegget og kanskje kom på nokre episodar eller ord du sjølv har brukt, er det fint om du trykkjer på like- eller deleknappen under. Eller om du legg att ein kommentar.

 

Me snakkast!

 

Klem,

Rønnaug

 

Ord du ikkje visste at du sakna – apal

Hender det at du kjem over ord du anten ikkje kjenner eller som det er veldig lenge sidan du har høyrt? Dagens innlegg handlar om slike høve, eller berre eit, for å vera nøyaktig.

Det mystiske treet

Då eg var lita høyrde eg ofte at besteforeldra mine snakka om apalen (eller apadl (med trykk på a-en), som me seier på sognemål) som stod i hagen. Eg hugsar enno at eg lenge ikkje heilt fekk tak i akkurat kva det var dei refererte til, men eg konkluderte med at det var eit tre.

Dei snakka alltid om apalen som noko alle visste kva var, så eg torde ikkje spørja, og funderte heller sjølv over kva for eit tre det kunne vera. Eg meiner å hugsa at eg vart skuffa då eg endeleg forstod at det var epletreet dei snakka om. Apal er jo eit mykje finare ord enn epletre. Kvifor bytte me vekk det, eigentleg?

Eit sommar og eit haustbilete av epletre. Eit nærbilete av nokre raude eple som heng på treet.
No har eg fleire apalar i hagen. Dei er det som regel frukt på.

 

Som sagt, var eg litt sein med å konkludera med at apal var det same som epletre, men til mitt forsvar voks eg opp på ein stad som ligg 4-500 meter over havet, og det fanst aldri eple på den apalen dei snakka om.

Heilt til slutt

Takk for at du er innom bloggen min i dag! Dersom du likte innlegget mitt, og kanskje fann eit ord du sakna – eller kom på andre, er det flott om du trykkjer på like- eller deleknappen under, eller legg att ein kommentar til meg.

 

Me snakkast!

Klem,

Rønnaug